Ασφάλεια και παιδί στο διαδίκτυο

Στη σημερινή εποχή, τα παιδιά αρχίζουν να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο μέσω υπολογιστών και κινητών σε όλο και μικρότερες ηλικίες. Στην Ελλάδα αυτό γίνεται κατά μέσο όρο στην ηλικία των 11 χρόνων. Η χρήση του διαδικτύου είναι ήδη απόλυτα ενσωματωμένη στην καθημερινότητα. Προτού αφήσετε όμως το παιδί σας να περπατήσει μόνο του σε μια μεγάλη πόλη, θα πρέπει να έχει φτάσει μια κάποια ηλικία και να έχει μάθει ορισμένα πράγματα. Έτσι ο κάθε γονιός χρειάζεται να κατέχει σχετική παιδεία και ο ίδιος, για να είναι σε θέση να την μεταφέρει στο παιδί του, πριν το αφήσει ελεύθερο στον «αυτοκινητόδρομο του διαδικτύου» και στην «κοινωνία της πληροφορίας». Οι πληροφορίες παρέχονται πια όλο και περισσότερο σε ψηφιακή μορφή. Έτσι αποθηκεύονται, μεταδίδονται και διαδίδονται ευκολότερα και οικονομικότερα ακόμη και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές της χώρας. Η επικοινωνία με άτομα εντός και εκτός χώρας με φίλους, γνωστούς αλλά και με αγνώστους έχει γίνει πιο εύκολη και απλή. Ο καθένας μας μπορεί να καταλάβει πια, πως αν δεν προστατέψουμε τις πληροφορίες που «επικοινωνούμε» μέσω διαδικτύου, αυτές θα είναι διαθέσιμες όχι μόνο σε φίλους και γνωστούς αλλά και σε κάθε άτομο που έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο.  Επίσης είναι αυτονόητο ότι πρέπει να μάθουμε να φιλτράρουμε τις πληροφορίες αυτές, αφού η ίδια η έννοια της πληροφορίας έχει αλλάξει. Η λέξη πληροφορία αντιπροσωπεύει πλέον όλα τα δεδομένα που υπάρχουν στο διαδίκτυο, άσχετα αν μας αφορούν άμεσα, έμμεσα ή καθόλου. Αρκετές πληροφορίες όπως π.χ. διαφημιστικά μηνύματα μας παρουσιάζονται πια χωρίς να έχουμε επιλέξει εμείς να τις δούμε.  Ας δούμε όμως τι άλλο εκτός από πληροφορίες μπορούν τα παιδιά να συναντήσουν στο διαδίκτυο: Ενοχλητικό, Παράνομο και παραπλανητικό περιεχόμενο Η επαφή με εικόνες ή/και βίντεο με περιεχόμενο βίας, πορνογραφικό και σεξουαλικό είναι από τα πιο πιθανά περιστατικά που μπορούν να συμβούν κατά την επαφή με το διαδίκτυο, αλλά σε ελάχιστες περιπτώσεις έχουν αναφερθεί ως τραυματικές εμπειρίες από τα παιδιά που έχουν εκτεθεί σε αυτές. Μην ξεχνάμε όμως ότι αυτό εξαρτάται από την ηλικία και ότι οι γονείς πρέπει να λαμβάνουν τα βασικά μέτρα που είναι εντελώς απαραίτητα για την προστασία των παιδιών:  Εγκατάσταση λογισμικού (με καθημερινή αυτόματη ανανέωση) για την προστασία απέναντι σε ιούς και άλλους κινδύνους κατά την πλοήγηση στο ίντερνετ. Έλεγχος της πρόσβασης σε σελίδες στο διαδίκτυο μέσω ειδικού λογισμικού (parental control).  Η πρόσβαση στο λογισμικό αυτό πρέπει να επιτρέπεται μόνο στους γονείς και όχι στα παιδιά. Αν δεν έχετε τις γνώσεις για να κάνετε αυτή την εγκατάσταση πρέπει να το αναλάβει κάποιος ειδικός. Αυστηρός περιορισμός του χρόνου που περνάει ένα παιδί μπροστά στην οθόνη Αφιέρωση χρόνου πλοήγησης στο ίντερνετ μαζί με το παιδί. Επαφή με πρόσωπα που δεν γνωρίζουν Σερφάροντας στο διαδίκτυο πολλές φορές μπορεί να έρθουμε σε επαφή με άγνωστα άτομα με τα οποία συζητάμε, ζητάμε πληροφορίες και καμιά φορά μπορεί να ανταλλάξουμε φωτογραφίες και άλλα προσωπικά στοιχεία, χωρίς όμως να είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε αν τα στοιχεία του συνομιλητή μας είναι πράγματι αληθινά. Το 29% των παιδιών ηλικίας 9-16 χρόνων που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο στην Ευρώπη, έχουν στο παρελθόν επικοινωνήσει με κάποιον που δε γνώριζαν από κοντά, μια δραστηριότητα που μπορεί να είναι διασκεδαστική, αλλά μπορεί να θεωρηθεί επικίνδυνη. Παρόλο που τα παιδιά 9-10 ετών αντιπροσωπεύουν το μικρότερο ποσοστό όσων έχουν «συναντήσει» κάποιον που γνωρίζουν μόνο μέσω διαδικτύου, είναι εκείνα που ενοχλήθηκαν περισσότερο από την εμπειρία αυτή (41% όσων πραγματοποίησαν τέτοια «συνάντηση»).  Cyber Mobing, Bullying, Εκφοβισμός Η βία έχει πολλά πρόσωπα και ένας τρόπος ψυχικής βίας είναι η προβολή στο intenet κειμένων, φωτογραφιών και video τα οποία έχουν προσβλητικό χαρακτήρα και εκθέτουν το παιδί. Αν π.χ. ένας φίλος/συμμαθητής (ή μια ομάδα παιδιών) αποφασίσει για οποιοδήποτε λόγο να εκθέσει κάποιον άλλο συμμαθητή του, αυτό είναι κάτι που δυστυχώς γίνεται πολύ εύκολα με όπλο την τεχνολογία. Δυστυχώς δεν υπάρχει συγκεκριμένο νομικό πλαίσιο που να απαγορεύει τέτοιου είδους δραστηριότητες. Από την άλλη πλευρά, στις περισσότερες σελίδες κοινωνικής δικτύωσης όπως το facebook, υπάρχει η δυνατότητα αναφοράς δημοσιεύσεων και αποκλεισμός χρηστών. Μια τέτοια διαδικασία μπορεί να είναι όμως χρονοβόρα και το κακό να έχει γίνει. Καλό θα ήταν λοιπόν να ευαισθητοποιήσουμε τα παιδιά και τους φίλους γονείς να σκέφτονται προτού αφήσουν τον εαυτό τους να φωτογραφηθεί/βιντεοσκοπηθεί από τον καθένα.  Όσο περισσότερα παιδιά χρησιμοποιούν καθημερινά το διαδίκτυο σε μια χώρα, τόσο πιο πιθανό είναι να έχουν αντιμετωπίσει έναν ή περισσότερους από τους παραπάνω κινδύνους. Παρόλα αυτά η εντατική χρήση προσφέρει περισσότερες ευκαιρίες και αναμφίβολα έχει περισσότερα οφέλη. Στην Ελλάδα για παράδειγμα το ποσοστό των παιδιών που λένε ότι «υπάρχουν πολλά καλά πράγματα για τα παιδιά στο διαδίκτυο» είναι το 63%. Με άλλα λόγια, η χρήση του διαδικτύου ενέχει εξίσου κινδύνους αλλά προσφέρει και ευκαιρίες, και τα όρια ανάμεσα στα δυο δεν είναι ευδιάκριτα. Πανευρωπαϊκή έρευνα EU Kids Online Η τελευταία πανευρωπαϊκή έρευνα EU Kids Online που διεξήχθη σε 25 χώρες στην Ευρώπη σε παιδιά ηλικίας 9-16 ετών και σε έναν από τους γονείς τους, μας δείχνει τις τελευταίες εξελίξεις στις σχέσεις παιδιών και κινδύνων του διαδικτύου. 12% των παιδιών ηλικίας 9-16 ετών στην Ευρώπη αναφέρουν ότι έχουν ενοχληθεί ή αναστατωθεί από κάτι που είδαν στο διαδίκτυο. Αυτό συμπεριλαμβάνει το 9% των παιδιών ηλικίας 9-10 ετών. Παραταύτα, το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών αναφέρουν ότι δεν έχουν ενοχληθεί ή αναστατωθεί από κάτι όσο διάστημα χρησιμοποιούν το ίντερνετ. Εξετάζοντας τους κινδύνους στο διαδίκτυο που εξετάζει η έρευνα αυτή, μια μειοψηφία παιδιών ηλικίας 9-16 ετών στην Ευρώπη (το 39% συνολικά) έχει αντιμετωπίσει ένα ή περισσότερα από αυτά τα είδη κινδύνων. Τους περισσότερους από αυτούς τους κινδύνους έχουν αντιμετωπίσει λιγότερα από το 25% των παιδιών όπως περιγράφεται από συγκεκριμένα ευρήματα. Το 57% των παιδιών ηλικίας 9-16 ετών έχουν προφίλ σε πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης. Από αυτό το ποσοστό, το 24% είναι παιδιά μεταξύ των ηλικιών 9-10, το 48% 11-12 ετών, το 72% είναι παιδιά 13-14 ετών και το 81% είναι 15-16 ετών. Συμβουλές για μικρούς και μεγάλους Η εντατική χρήση του διαδικτύου βελτιώνει τον ψηφιακό αλφαβητισμό και τις ικανότητες ασφαλούς πλοήγησης. Τα περισσότερα παιδιά γνωρίζουν περισσότερα για το διαδίκτυο από ό,τι οι γονείς τους.   Σκεφτείτε πολύ καλά προτού δημοσιεύσετε προσωπικά δεδομένα όπως διεύθυνση, τηλέφωνο, φωτογραφίες κτλ. Αν έχετε προφίλ σε πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης όπως το facebook σκεφτείτε αν θέλετε τα δεδομένα σας να είναι δημόσια και προσβάσιμα σε όλους ή μόνο προσβάσιμα σε «φίλους». Όπως και στην αληθινή ζωή, προσέξτε την επιλογή των φίλων και των συνομιλητών και μην κάνετε σε άλλους αυτά που δεν θα θέλατε να σας κάνουν σε εσάς. Αποφεύγετε να χρησιμοποιείτε τους κωδικούς σας από δημόσια καφέ και ανοιχτά ασύρματα δίκτυα WIFI. Να αλλάζετε τους κωδικούς σας συχνά και να μην τους αποκαλύπτετε σε τρίτους, ούτε καν σε πολύ καλούς φίλους. Προσοχή όταν σας ζητάνε τα στοιχεία σας στο ίντερνετ. Σε καμία περίπτωση δεν δίνουμε τα στοιχεία μας αν δεν γνωρίζουμε το άτομο που μας τα ζητάει προσωπικά, όπως δεν ανοίγουμε την πόρτα στο σπίτι σε ξένους. Επισκεφτείτε επίσης τη σελίδα της Δράσης Ενημέρωσης και Επαγρύπνησης του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου (υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής)